7 nowych miast w regionie radomskim. Wojewoda Mazowiecki Mariusz Frankowski wziął udział w uroczystości, podczas której wręczone zostały akty nadania statusu praw miejskich włodarzom nowych mazowieckich miast.
Od 1 stycznia 2024 r. na mapie Polski pojawiło się 34 nowych miast, w tym 11 w województwie mazowieckim, z czego 7 w regionie radomskim. W uroczystości wzięli udział burmistrzowie nowych miast oraz ich zastępcy, skarbnicy oraz sekretarze, a także przewodniczący oraz przedstawiciele Rad Gmin.
Zmiany statusu gmin były konsultowane z mieszkańcami i wszędzie zostały przez nich poparte. Za nadaniem statusu miasta opowiedziały się również władze danej gminy oraz odpowiedni wojewodowie.
Większość miejscowości, które aspirowały do uzyskania statusu miasta już kiedyś posiadała prawa miejskie. Jednak utraciły je najczęściej w wyniku represji po powstaniu styczniowym.
– Mam zaszczyt pogratulować Państwu tego wyjątkowego wyróżnienia, które wierzę że stanie się ważnym czynnikiem wzmacniającym lokalny potencjał społeczno-gospodarczy każdego z nowych miast. Życzę sukcesów z wykorzystaniem zarówno możliwości wynikających z przyszłych rządowych programów wsparcia, programów samorządowych, jak i unijnej Polityki Spójności, z której efektów korzystamy już od prawie 20 lat
powiedział Mariusz Frankowski Wojewoda Mazowiecki.
W regionie radomskim status miast uzyskały następujące miejscowości:
Głowaczów – w gminie Głowaczów, w powiecie kozienickim nad rzeką Radomką. Prawa miejskie uzyskał w 1445 roku na podstawie przywileju ks. Mazowieckiego Bolesława. Podobnie jak większość małych miast Głowaczów utracił prawa miejskie w 1869 roku po upadku Powstania Styczniowego. W 1576 roku przebywał tutaj król Stefan Batory, który zatrzymał się w mieście jadąc do Radomia, by potwierdzić przywileje dla szlachty. Głowaczów posiada liczne atrakcje przyrodnicze i krajobrazowe, takie jak: siedlisko bociana czarnego w Grądach, czy liczącą 346 drzew aleję lipową na trasie z Brzózy do Sewerynowa. Obszar Gminy Głowaczów został dołączony do istniejącego systemu szlaków turystycznych PTTK. Szlaki turystyczne prowadzą przede wszystkim do Pomnika Mauzoleum w Studziankach Pancernych. Ponadto można zobaczyć obelisk postawiony na pamiątkę walki oddziału mjr Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Chodkowie, pomniki w Brzózie, Lipie i Głowaczowie postawione w hołdzie żołnierzom poległym w II wojnie światowej oraz XIX wieczny, zabytkowy kościół w Brzózie.
Magnuszew – w gminie Magnuszew, w powiecie kozienickim. W 1377 r. dziedzic Magnuszewa Świętosław otrzymał z rąk księcia Ziemowita Młodszego przywilej na założenie miasta. Przywilej ten został potwierdzony przez króla Zygmunta I w roku 1537. Magnuszew przez lata stanowił ważny szlak handlowy oraz pocztowy, biegnący z Krakowa do Warszawy. Późniejszy ordynat Magnuszewa hrabia Andrzej Zamoyski doprowadził do powstania w mieście w 1809 r. manufaktury sukienniczej, która wyrabiała kilka tysięcy łokci rocznie różnokolorowego sukna. W 1869 r., po powstaniu styczniowym, ukazem cara Aleksandra II, Magnuszewowi zostały odebrane prawa miejskie.
Ciepielów – w gminie Ciepielów, w powiecie lipskim. Prawa miejskie uzyskał w 1548 r., zaś utracił je w 1869 r. Miejscowość stanowiła ważny ośrodek handlowy na linii Sandomierz – Warszawa. W Ciepielowie znajduje się Kościół Podwyższenia Krzyża, a także ruiny synagogi, która wraz z łaźnią (mikwa) i cmentarzem żydowskim (kirkut) tworzyła zespół synagogalny, który wyznaczał żydowską dzielnicę mieszkaniową w Ciepielowie. Na leśnej polanie w Dąbrowie pod Ciepielowem 9 września 1939 r. niemiecki zmotoryzowany 15. Pułk Piechoty rozstrzelał 300 polskich jeńców wojennych z 74. Górnośląskiego Pułku Piechoty. To tragiczne wydarzenie zostało upamiętnione przez napis na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie „CIEPIELÓW 9 IX 1939”.
Sienno – położone jest na południu województwa mazowieckiego w gminie Sienno w powiecie lipskim. Prawa miejskie uzyskało około roku 1430, zaś utraciło je po powstaniu styczniowym w 1869 r. Okolice wsi Jawor Solecki, na terenie Sienna, były miejscem walk oddziałów Dionizego Czachowskiego w powstaniu styczniowym. Wśród tych oddziałów powstała pieśń „Marsz, marsz Polonia”, uważana dziś za hymn Polaków mieszkających poza granicami kraju. Zabytkiem Sienna jest neogotycki kościół z XV w. pw. św. Zygmunta.
Gielniów – w gminie Gielniów, w powiecie przysuskim. Miasto powstało ok. 1455 roku, a utraciło prawa miejskie w 1870 r. Okoliczna ludność zajmowała się przede wszystkim rolnictwem, a także kamieniarstwem oraz wyrobem piw. Mieszkańcy Gielniowa wielką czcią otaczali błogosławionego Władysława, którego wybrali za patrona.
Odrzywół – w gminie Odrzywół, w powiecie przysuskim. Uzyskał lokację miejską w 1418 roku, a został pozbawiony praw miejskich w styczniu 1870 r. Założony został przez Dobrogosta Czarnego Odrzywolskiego herbu Nałęcz we włościach wsi Wysokin. Król Władysław II Jagiełło wydał zgodę na założenie miasta w zamian za umożliwienie wojskom polskim przeprawy pod Grunwald przez Wisłę. Przeprawa była możliwa dzięki mostowi pontonowemu, który w tamtych czasach był pierwszym tego typu sposobem przeprawy w Polsce. W Odrzywole znajduje się kościół św. Jadwigi i św. Stanisława, a przy kościele stoi osiemnastowieczna, zabytkowa plebania.
Przytyk – w gminie Przytyk, w powiecie radomskim. Od początku istnienia należał do rodziny Podlodowskich herbu Janina. Prawa miejskie utracił w 1970 roku. W 1488 roku król Kazimierz Jagiellończyk nadał miastu przywilej organizowania dwóch dorocznych jarmarków i cotygodniowych targów w poniedziałki. Tradycja targów poniedziałkowych przetrwała do dzisiaj. Z historią miasta związana jest także rodzina Kochanowskich z Sycyny. To w Przytyku Jan Kochanowski poślubił Dorotę Podlodowską. W Przytyku cały czas rozwija się uprawa papryki i od 25 lat organizowane są tu Ogólnopolskie Targi Papryki. Znajduje się tu m.in. kościół wybudowany w latach trzydziestych XX wieku projektu architekta warszawskiego Stefana Szyllera. W prezbiterium kościoła malarz Jan Henryk Rożen namalował obraz „Znalezienia Krzyża Świętego”.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 27 lipca 2023 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedziby władz gminy, od 1 stycznia 2024 r. nowymi miastami są również: w województwie kujawsko – pomorskim: Bobrowniki, Kikół, Gąsawa; w województwie lubelskim: Piszczac, Turobin, Czemierniki, Brody; w województwie łódzkim: Grabów, Kiernozia, Białaczów, Żarnów, Inowłódz, Osjaków, Bolesławiec, Parzęczew; w województwie opolskim: Strzeleczki; w województwie podkarpackim: Bircza, Jawornik Polski; w województwie śląskim: Przyrów; w województwie świętokrzyskim: Gowarczów, Bogoria; w województwie wielkopolskim: Rychtal, Mieścisko.
