Wesele siostry św. Kazimierza było największym w średniowiecznej Europie. W 1474 roku do Radomia przybyli niemieccy posłowie, by prosić o rękę księżniczki Jadwigi Jagiellonki.
Plany małżeńskie związane z Jadwigą
Jadwiga Jagiellonka urodziła się 2 września 1457 r. Była córką króla Polski Kazimierza IV Jagiellończyka oraz Elżbiety Rakuszanki, córki austriackiego księcia, a później króla Albrechta II. Takie pochodzenie sprawiało, że wielu sąsiednich władców w tamtym okresie było zainteresowanych małżeństwem z nią. Ślub był dawniej głównie decyzją polityczną, członkowie rodów panujących zatwierdzali w ten sposób sojusze i wzmacniali pozycję rodu. O rękę Jadwigi czterokrotnie starał się król Węgier Maciej Korwin. Swoje starania rozpoczął w 1468 roku.
8 kwietnia 1468 r. do Krakowa przybył węgierski poseł – biskup ołomuniecki Protazy. Proponował, aby to małżeństwo umocniło przyszły sojusz skierowany przeciwko czeskiemu królowi Jerzemu z Podiebradów. Sugerował wydanie drugiej córki Kazimierza – Zofii Jagiellonki – za Maksymiliana, syna cesarza Fryderyka III. Królewny miały przekazać swoim mężom prawa matki – Jadwiga do Węgier, a Zofia do Austrii. W ten sposób Kazimierz uzyskałby gwarancję, że w przyszłości w Austrii i na Węgrzech będą rządzić jego wnukowie po kądzieli.
Starania Macieja popierał – obok cesarza – także papież Paweł II. Małżeństwu byli jednak przeciwni rodzice Jadwigi, Kazimierz Jagiellończyk pozostawał w przymierzu z królem Czech oraz niechętny był papieżowi, który w czasie wojny trzynastoletniej popierał Krzyżaków. Matka Jadwigi Elżbieta Rakuszanka miała natomiast stwierdzić o węgierskim władcy „Matyasz chłop, kurczek, Wołoszyn, pies, niegodziem jej”. Nie dziwi więc, że starania węgierskiego króla zakończyły się fiaskiem. Jednak ten nie chciał ustąpić. W 1469 r. stronnictwo katolickie w Czechach obrało królem Macieja Korwina. Jerzy z Podiebradów szukał poparcia w Polsce, obiecując następstwo po sobie Władysławowi, najstarszemu synowi Kazimierza IV. Korwin, nie chcąc dopuścić do ścisłego sojuszu polsko-czeskiego, ponownie poprosił o rękę Jadwigi. I ponownie spotkał się z odmową. 20 października 1470 r. w Grazu Fryderyk III zawarł przymierze z Kazimierzem IV; przy okazji rozważano możliwość wydania Jadwigi za syna cesarza – Maksymiliana. Maciej Korwin prosił o rękę Jadwigi jeszcze w lipcu 1471 r. i we wrześniu 1473 r. Na ostateczną odmowę króla Kazimierza Jagiellończyka decydujący wpływ miała jego żona. Na początku 1473 r. przybyli do Polski dwaj radcy Albrechta IV Mądrego, księcia bawarskiego z Monachium, proponując małżeństwo Jadwigi ze swoim mocodawcą. Kazimierz odmówił, gdyż liczył na związanie najstarszej córki z Jerzym Bogatym, synem Ludwika IX Bogatego, księcia bawarskiego z Landshut.
Małżeństwo Jadwigi Jagiellonki i Jerzego Bogatego
Do pierwszych negocjacji między stroną polską a reprezentantami księcia z Landshut doszło już w 1473 r. Później posłowie bawarscy przybywali jeszcze do Polski dwukrotnie. W celu dopełnienia umowy, we wrześniu 1474 r. do Radomia z licznymi podarkami przybyli posłowie księcia Jerzego – biskup z Regensburga oraz namiestnik palatyn Theseres z Traunhofen. Niestety, nie spotkali polskiego władcy na dworze w Radomiu, przebywał on w tym czasie na wojnie z Węgrami. Kolejne miesiące zajęły pertraktacje dotyczące umowy małżeńskiej, głównie aspektów finansowych – posagu i wyprawy księżniczki Jadwigi.
Rozmowy toczyły się najpierw w Łęczycy, a następnie przeniosły się do Radomia, gdzie na Boże Narodzenie w 1474 r. zjechała rodzina królewska. Warunki postawione przez Polaków były ciężkie, jednak posłom zależało na małżeństwie Jadwigi z księciem Jerzym, dlatego też przystali na nie. Poprosili jednak królową Elżbietę, żeby w razie niezadowolenia króla Kazimierza, wstawiła się za nimi. Ostatecznie posag Jadwigi miał wynieść 32 tysiące złotych węgierskich, a także wiele kosztowności takich jak drogocenne futra, suka, tkaniny, biżuteria, konie oraz powozy. Bawarski władca zapewnił zaś królewskie wiano o podobnej wartości. Ostatecznie 29 grudnia 1474 r. posłowie bawarscy otrzymali audiencję u polskiego króla, podczas której ten potwierdził chęć wydania córki za żonę Jerzemu z Landshut. Następnego dnia chęć poślubienia bawarskiego księcia ogłosiła sama księżniczka Jadwiga. Kontrakt małżeński podpisano 31 grudnia. Ostatnią formalnością do załatwienia przed ślubem była dyspensa papieska. Książę był bowiem związany przez swoją babkę z rodem Habsburgów, z którego również pochodziła matka Jadwigi, a takie małżeństwo było w tym przypadku przeszkodą. We wrześniu, krótko przed 18 urodzinami Jadwigi, rodzina odprowadzała ją do Poznania, gdzie czekali na nią bawarscy wysłannicy.
Największe wesele średniowiecza
Księżniczka Jadwiga wraz z orszakiem wjechała do bawarskiego Landshut 14 listopada 1475 r. Panna młoda przyjechała w pozłacanej karecie zaprzężonej w 8 białych rumaków w czerwonej uprzęży. Powóz miał nad kołami wyrzeźbione lwy trzymające herby Litwy i Korony. Jadwiga ubrana była odziana w suknię ze złotogłowiu. Przed miastem witał ją narzeczony oraz cesarz Fryderyk. Pomimo austriackiego pochodzenia matki, Jadwiga nie władała niemieckim dość biegle i wszystkie jej wypowiedzi były tłumaczone przez polskiego wysłannika.
Ślub odbył się w dniu przyjazdu Jadwigi w kościele św. Marcina. Następnego dnia nastąpiła właściwa uczta weselna, w której brało udział 9 tysięcy osób. Wesele księżniczki Jadwigi Jagiellonki i księcia Jerzego Bogatego z Landshut przeszło do historii jako największe wesele średniowiecznej Europy. Przygotowania ruszyły wiele miesięcy wcześniej, gdyż takiej uroczystości miał towarzyszyć wielki zjazd możnych z całej Europy. Książęcy kupcy musieli zatroszczyć się o niezbędne zaopatrzenie oraz prezenty dla gości.
W Strasbergu i Kolonii nabyto tysiące złotych pierścieni, kielichów, krzyży oraz ozdobnych brosz. W Wenecji zakupiono kosztowne tkaniny, aksamity i jedwabie, jak także mnóstwo wykwintnego jak na tamte czasy jedzenia – tj. mięsa, ryb, przypraw oraz wina. Mnóstwo nadwornych szwaczek na zamku w Landshut farbowało tkaniny i szyło stroje. Zadbano o barwy narodowe symbolizujące książęta z Landshut. Gotowe ubrania wysyłanie były do szlachciców i arystokracji, aby mogli oni reprezentować swoje pochodzenie poprzez wystąpienie w barwach książęcych. W mieście można było odebrać dzienną porcję paszy dla koni, a tych mogło być w mieście nawet do 10 tysięcy. Z okolicznych miast sprowadzono również zbrojnych, którzy mieli pilnować porządku. Wybitni goście tacy jak król Dani, król Węgier, czy biskup z Trieru otrzymali nadwornych muzyków, którzy mieli umilać im czas. Wesele zgromadziło wielu niemieckich władców: przybyli m.in. cesarz Fryderyk III, jego syn Maksymilian, elektor brandenburski Albrecht III Achilles, Zygmunt Habsburg, elektor Palatynatu Filip Wittelsbach, margrabia badeński Albrecht, hrabiowie wirtemberscy Ulryk i Eberhard, landgraf leuchtenberski Ludwik oraz hrabia henneberski Otto.
Wesele trwało wiele dni. W jego czasie odbywały się liczne zabawy, tańce oraz turnieje rycerskie. Umożliwiał to dekret ojca pana młodego – księcia Ludwika, który zabraniał pobierania opłat od gości. Każdy mógł bez umiaru i za darmo korzystać z gospód, karczm oraz królewskiej kuchni na zamku. Ważniejsi goście otrzymywali posiłki wprost do swoich rezydencji, a same posiłki były gotowane przez specjalnie wyznaczoną służbę. Dla gości gotowało 146 kucharzy. Do sporządzenia posiłków na weselę wykorzystano 323 woły, 284 świnie, 113 węgierskie owce, 625 owieczek, 1537 baranków, 490 cielaków, 684 prosiaki, 11500 gęsi, 40000 kur, 194345 jajek, 220 centrów smalcu, 119 sztab soli, kilka gatunków mąki, 8 szufli cebuli, wiele ton ryb różnego gatunku, zarówno morskich i rzecznych, 5 cetnarów migdałów i tyle samo ryżu, 140 funtów rodzynek, 730 funtów fig, nie zabrakło sera oraz miodu. Z przypraw, które były w tamtych czasach dobrem luksusowym, użyto szafranu pieprzu, imbiru, goździków, cynamonu, gałki muszkatołowej oraz cukru. Wypito łącznie 320 kufli muskatu, 1080 kufli wina włoskiego z okolic Verony, 18390 kufli podpiwku, 330 kufli miodu pitnego, 5616 wiader i 24 kufle wina stołowego bawarskiego. Do dziś na pamiątkę tych wydarzeń w Landshut w Niemczech organizowany jest festiwal „Wesele w Landshut”.
Źródła: R. Metzger Największe wesele średniowiecznej Europy; Ślub Jadwigi i Jerzego, malowidło z ratusza w Landshut „Resursa” – Radomski Miesięcznik Kulturowy
