Dzień po rocznicy protestów robotniczych z czerwca 1976 r., odbyło się uroczyste wręczenie Krzyży Wolności i Solidarności działaczom opozycji antykomunistycznej z lat 1976-1989.

Uroczystość miała miejsce w budynku Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu, dawnej siedzibie Komitetu Wojewódzkiego PZRP. W imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy odznaczenia wręczył zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr hab. Karol Polejowski.

Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony przez Sejm 5 sierpnia 2010 roku. Po raz pierwszy uroczystość wręczenia odznaczeń odbyła się w Radomiu, w czerwcu 2011 r. przy okazji obchodów 35. rocznicy robotniczych protestów. Krzyż nadawany jest przez Prezydenta RP, na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka w PRL. Wzorem Krzyża Wolności i Solidarności jest Krzyż Niepodległości z II RP.

Wśród odznaczonych znaleźli się:

Krzysztof Piotr BŁAŻEWICZ

Zygmunt KOŁSUT

Marian Władysław KOZŁOWSKI

Joanna KUBISIAK

Edmund Marek KUSZTAL

Przemysław Antoni POPŁAWSKI

Paweł Jan SINIOR

Stanisław ZDZIECH

Pośmiertnie:

Paweł BĄK

Krzysztof GAJDA

Po uroczystości odznaczenia będzie miała miejsce promocja publikacji „Czterdzieści siedem mgnień Radomskiego Czerwca 1976″.

Życiorysy odznaczonych

Błażewicz Krzysztof Piotr

Pan Krzysztof Piotr Błażewicz był aktywnym członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w Zakładach Energetycznych Okręgu Wschodniego Radom. W ramach tej działalności zajmował się m.in. organizowaniem biblioteczki wydawnictw niezależnych
w zakładzie pracy, ponadto przygotowywał i prowadził w radiowęźle zakładowym programy o charakterze antypaństwowym. 14 grudnia 1981 r., pod pretekstem przesłuchania go w charakterze świadka, został wezwany do stawiennictwa w Komendzie Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Radomiu i tam zatrzymany. Został internowany i osadzony w Ośrodku Odosobnienia w Kielcach. Pan Krzysztof Błażewicz został zwolniony z internowania w dniu 7 lipca 1982 r. Służba Bezpieczeństwa próbowała go skompromitować, rozsiewając plotki w środowisku działaczy opozycyjnych o podjęciu przez niego współpracy, a także stosowano wobec niego perlustrację korespondencji oraz przeniesiono go do innego zakładu pracy na niższe stanowisko.

Kołsut Zygmunt

Pan Zygmunt Kołsut od 1980 r. był aktywnym działaczem NSZZ „Solidarność”. Współtworzył jego struktury w Radomskich Zakładach Przemysłu Skórzanego „Radoskór” w Radomiu. Kolejno pełnił funkcję członka Komisji Oddziałowej w Wydziale Transportu, a następnie członka Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”. Po wprowadzeniu stanu wojennego kontynuował działalność opozycyjną w tajnych strukturach Komisji Zakładowej. W ramach tej struktury Pan Zygmunt Kołsut zajmował się organizowaniem pomocy dla osób internować oraz ich rodzin w postaci zbiórek pieniężnych oraz innej pomocy rzeczowej. Prowadził również kolportaż prasy podziemnej oraz brał udział w protestach i manifestacjach patriotycznych.

Kozłowski Marian Władysław

Pan Marian Władysław Kozłowski był aktywnym działaczem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Współtworzył struktury związku w swoim zakładzie pracy tj. w Radomskich Zakładach Przemysłu Skórzanego „Radoskór”. Po wprowadzeniu stanu wojennego kontynuował działalność opozycyjną. W 1982 r. organizował pomoc internowanym i ich rodzinom poprzez zbiórki pieniężne i rzeczowe. W latach 1982-1989 zajmował się kolportażem ulotek, prasy i wydawnictw bezdebitowych, m.in. Wolnego Robotnika. Ponadto Pan Marian Władysław Kozłowski, jako działacz podziemnych struktur „Solidarności” brał czynny udział w manifestacjach, mszach za Ojczyznę oraz uroczystościach patriotycznych pod pomnikiem upamiętniającym wydarzenia radomskiego czerwca 1976 r.

Kubisiak Joanna

Pani Joanna Kubisiak z d. Starostecka jesienią 1980 r. współtworzyła struktury NSZZ „Solidarność” w Zakładach Przemysłu Dziewiarskiego „Danuta” w Radomsku, następnie weszła w skład Komisji Zakładowej. 14 grudnia 1981 r. wzięła udział w strajku załogi, stanowiącym protest przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego i zawieszeniu działalności związku. W latach 1982-1989 działała w podziemnym ruchu związkowym, udzielała pomocy internowanym, kolportowała nielegalne pisma, angażowała się w akcje ulotkowe oraz malowania na murach haseł o treściach antykomunistycznych. Uczestniczyła w konspiracyjnych zebraniach organizowanych w klasztorze o.o. franciszkanów i kościele św. Lamberta w Radomsku, a także w mszach świętych w intencji Ojczyzny.

Kusztal Edmund Marek

Pan Edmund Marek Kusztal w latach 1984-1989 był szefem grupy „Morwa”, która była jedną z organizacji wchodzących w skład Tymczasowej Komisji Terenowej Ruchu Oporu „Solidarność” w Pionkach. Organizował i nadzorował druk i kolportaż podziemnych wydawnictw, m.in. czasopism: Barykada, Wolny Robotnik, Iskra. Od 1984 r. Pan Edmund Marek Kusztal był również członkiem Klubu Inteligencji Katolickiej w Pionkach, w ramach którego współorganizował msze święte za ojczyznę, prelekcje wykładowców Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w kościele pw. św. Barbary w Pionkach. Był także współorganizatorem i uczestnikiem Pielgrzymek Ludzi Pracy na Jasną Górę.

Popławski Przemysław Antoni

Pan Przemysław Antoni Popławski w latach 1966-1969 należał do nieformalnej grupy samokształceniowej „Orzeł w Koronie”, która powstała w gronie studentów Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie. Grupa ta zajmowała się działalnością edukacyjną wśród studentów, mającą na celu wyjaśnianie tzw. „białych plam” w historii Polski, m.in. wojny polsko-bolszewickiej, zbrodni katyńskiej i.in. Ponadto w marcu 1968 r. prowadził akcję kolportażu ulotek o treści nawołującej do solidaryzowania się z wystąpieniami studentów w Warszawie oraz potępiających brutalną interwencję ZOMO na Uniwersytecie Warszawskim. W związku ze swoją działalnością antypaństwową Pan Przemysław Antoni Popławski objęty został przez SB kontrolą w ramach kwestionariusza ewidencyjnego, prowadzonego w latach 1969-1974.

Sinior Paweł Jan

Pan Paweł Jan Sinior w latach 1984-1989 był członkiem grupy „Morwa”, która była jedną z organizacji wchodzących w skład Tymczasowej Komisji Terenowej Ruchu Oporu „Solidarność” w Pionkach. W ramach tej organizacji uczestniczył w drukowaniu i kolportowaniu na terenie Pionek, Kozienic i Radomia podziemnych wydawnictw, m.in. czasopism: Barykada, Wolny Robotnik, Iskra. W rodzinnym domu Pana Pawła Jana Siniora znajdowała się podziemna drukarnia im. Józefa Piłsudskiego.

Zdziech Stanisław

Pan Stanisław Zdziech był aktywnym członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w Szydłowieckiej Spółdzielni Pracy. W lutym 1981 r. na zebraniu zakładowej organizacji, został wybrany na przewodniczącego Komisji Zakładowej. Funkcję tę pełnił do 13 grudnia 1981 r. W dniu 14 grudnia 1981 r., Stanisław Zdziech w swoim zakładzie pracy nawoływał współpracowników do podjęcia akcji strajkowej, mającej na celu sprzeciwienie się zatrzymaniom członków „Solidarności”. W związku z tą działalnością został 16 grudnia 1981 r. zatrzymany. Sąd Wojewódzki w Radomiu uznał go za winnego organizacji strajku w dniu 14 grudnia 1981 r, jednakże odstąpił od wymierzenia mu kary. W wyniku rewizji, wniesionej przez Prokuratora Rejonowego w Przysusze, po ponownym rozpatrzeniu sprawy Sąd Wojewódzki w Radomiu w grudniu 1982 r. uznał Pana Stanisława Zdziecha za winnego i skazał go na 8 miesięcy więzienia w zawieszeniu na 3 lata. Mimo zastosowanych represji Pan Stanisław Zdziech kontynuował swoją działalność opozycyjną m.in. poprzez organizowaniem co miesięcznych Mszy za Ojczyznę i kolportaż ulotek i innych wydawnictw bezdebitowych.

Krzyż Wolności i Solidarności (pośmiertnie)

Bąk Paweł Wojciech

Pan Paweł Wojciech Bąk był w 1980 r. inspiratorem założenia Tymczasowej Komisji Zakładowej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w Kombinacie Remontowo-Budowlanym Przemysłu Wapienniczego i Gipsowego w Wierzbicy. Po wyborach do Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” pełnił w niej funkcję sekretarza. W tym czasie zajmował się m.in. kolportażem nielegalnych wydawnictw na terenie zakładu pracy. Ponadto był jednym z inspiratorów strajków podjętych przez załogę zakładu, które miały miejsce w styczniu 1981 r. Po wprowadzeniu stanu wojennego został wezwany na rozmowę ostrzegawczą, podczas której odmówił podpisania oświadczenia o zaniechaniu wrogiej działalności. W związku z tym został zatrzymany. Pan Paweł Wojciech Bąk 17 grudnia 1981 r. został internowany i osadzony w Ośrodku Odosobnienia w Kielcach. Podczas pobytu w ośrodku internowania brał udział w wielu akcjach protestacyjnych. 7 lipca 1982 r. wydano decyzję o jego zwolnieniu.

Gajda Krzysztof Jan

Pan Krzysztof Jan Gajda brał czynny udział w strajku mającym miejsce w Radomiu w dniu 25.06.1976 r. Bezpośrednią przyczyną protestu była zapowiedziana dzień wcześniej w Sejmie PRL przez premiera Piotra Jaroszewicza drastyczna podwyżka cen artykułów żywnościowych. Wówczas w Radomiu, Ursusie i Płocku doszło do pochodów i demonstracji, zakończonych starciami z Milicją Obywatelską. Pan Krzysztof Jan Gajda w związku z udziałem w demonstracji został brutalnie pobity, przez zatrzymujących go funkcjonariuszy milicji. W wyniku pobicia utracił przytomność. Półprzytomnego doprowadzono do budynku Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Radomiu, gdzie zmuszony został do kilkukrotnego przejścia tzw. „ścieżek zdrowia”. W godzinach nocnych został zwolniony z Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Radomiu. Pan Krzysztof Jan Gajda otrzymał status pokrzywdzonego w śledztwie prowadzonym przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Lublinie.