14 lipca obchodzimy 171. rocznicę urodzin Jacka Malczewskiego – urodzonego w Radomiu wybitnego malarza, uznawanego za jednego z najwybitniejszych twórców polskiego symbolizmu. Z tej okazji Muzeum im. Jacka Malczewskiego przygotowało dla zwiedzających nie lada niespodziankę – do stałej ekspozycji dołączył niezwykle rzadko pokazywany obraz artysty: „Autoportret z gniazdem na głowie i modelką” z 1913 roku.
Jak informuje placówka, nowe dzieło to prawdziwa gratka dla miłośników twórczości Malczewskiego, bo pochodzi z kolekcji prywatnej i do tej pory było prezentowane bardzo sporadycznie. Obecnie obraz można oglądać w Radomiu, w otoczeniu innych prac mistrza, w salach poświęconych jego dorobkowi.
Malarska kompozycja, jak zauważa Paulina Szymalak-Bugajska – kuratorka wystawy i kierowniczka Działu Sztuki Dawnej – skrywa wiele symbolicznych znaczeń. Malczewski ukazał siebie w popiersiu, w białej koszuli, pasiastym kubraku i rosyjskim szynelu – płaszczu, który w jego malarstwie często symbolizuje niewolę. Na głowie artysty widnieje gniazdo, będące metaforą rodzinnego domu, do którego powraca we wspomnieniach. Tło z zabudowaniami dworskimi przywodzi na myśl dwór w Wielgiem, należący niegdyś do krewnych jego matki.
Obok artysty stoi młoda kobieta – modelka, w jasnym welonie. W jej obecności dostrzec można coś niepokojącego – ostrze kosy, które wprowadza do kompozycji postać Śmierci (Thanatos). To nawiązanie do wielokrotnie podejmowanego przez Malczewskiego motywu przemijania, szczególnie silnie obecnego w jego twórczości po śmierci matki w 1898 roku.
Zobacz też:
Jak podkreśla Paulina Szymalak-Bugajska, zestawienie tematyki śmierci z wiosennym otoczeniem kwitnącego bzu i świeżo zbudowanego gniazda tworzy sugestię nadziei – na odrodzenie, zmartwychwstanie i powrót do duchowej ojczyzny. Artysta – jak często w swoich autoportretach – patrzy wprost na widza, zostawiając przestrzeń do indywidualnej interpretacji dzieła.
Źródło: Facebook | Muzeum im. Jacka Malczewskiego (fot. Marcin Kucewicz)
