Hazard i zakupoholizm to nałogi, które stają się coraz bardziej powszechne w dzisiejszym społeczeństwie. Choć na pierwszy rzut oka wydają się odmienne, to obie te formy uzależnienia mogą prowadzić do poważnych konsekwencji. Co sprawia, że tak łatwo nas do nich przyciągnąć? Jakie mechanizmy stoją za uzależnieniem i gdzie szukać pomocy w walce z nim?
Hazard w Polsce – problem na miarę plagi
Hazard w Polsce staje się poważnym problemem społecznym. Z raportu CBOS wynika, że aż 37% Polaków powyżej 15. roku życia miało przynajmniej raz w życiu do czynienia z hazardem, co stanowi wzrost o 3% w porównaniu do 2015 roku. Najczęściej wybierane formy hazardu to gry liczbowe Totalizatora Sportowego (27,4%) oraz zdrapki (16,3%), rzadziej automaty do gry i konkursy SMS-owe.
Kto uprawia hazard i jakie są motywacje?
Z danych CBOS wynika, że hazardziści to najczęściej mężczyźni w wieku 18-34 lata, mieszkańcy miast, osoby z wyższym wykształceniem i stabilną sytuacją materialną. Motywacje do gry bywają różne – od chęci poprawy sytuacji finansowej, przez poszukiwanie emocji, aż po rozrywkę czy sposób na rozładowanie stresu. Dla osób z grupy ryzyka gra może stać się sposobem na życie, z którego trudno się wycofać.
Gra wielu, nałogów mało – perspektywa nałogowego hazardzisty
Co ciekawe, z informacji CBOS wynika, że choć liczba osób uprawiających hazard wzrosła, to odsetek tych, którzy robią to w sposób ryzykowny, spadł. Obecnie 4,5% Polaków gra w sposób, który może prowadzić do uzależnienia (spadek z 5,3% w 2015 roku), a 0,9% ma już problem z hazardem. Jednak niemal wszyscy gracze twierdzą, że nie uważają się za nałogowych graczy.
Zakupoholizm – uzależnienie od konsumpcji
Zakupoholizm to nałogowe kupowanie rzeczy, które często są zbędne. Uzależnienie to wynika z czynników psychologicznych, ale także z presji konsumpcjonizmu i agresywnych działań marketingowych. Zauważmy, że codziennie bombardowani jesteśmy ofertami, promocjami i reklamami, które obiecują, że zakupy przyniosą radość i satysfakcję. W efekcie coraz częściej sięgamy po rzeczy, których nie potrzebujemy, aby poczuć chwilową przyjemność.
Kiedy zakupoholizm staje się problemem?
Zakupoholizm pojawia się, gdy osoba traci kontrolę nad swoimi decyzjami zakupowymi, a zakupy stają się sposobem na radzenie sobie ze stresem. Na początku kompulsywne zakupy przynoszą chwilową ulgę, lecz później pojawiają się wyrzuty sumienia i depresyjne nastroje, które prowadzą do kolejnych zakupów – tworząc błędne koło.
Kto jest narażony na zakupoholizm?
Zakupoholizm dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn, choć różnią się oni preferencjami zakupowymi. Kobiety częściej kupują kosmetyki, ubrania i biżuterię, mężczyźni natomiast – elektronikę, sprzęt RTV czy sportowy. W grupie ryzyka znajdują się osoby z niską samooceną, dla których zakupy stają się sposobem na podniesienie poczucia własnej wartości. Młodzież, podatna na marketingowe chwyty, również jest zagrożona tym uzależnieniem.
Co łączy te dwa nałogi?
Hazard i zakupoholizm mają ze sobą wiele wspólnego. Oba nałogi opierają się na dążeniu do natychmiastowej gratyfikacji. Zarówno hazardziści, jak i osoby uzależnione od zakupów, doświadczają emocjonalnej euforii związanej z podjęciem ryzyka lub dokonaniem transakcji. W obu przypadkach pojawia się tendencja do eskalacji – początkowa kontrola nad zachowaniem ustępuje miejsca ciągłemu poszukiwanie większych emocji, mimo że wiążą się one z konsekwencjami finansowymi i emocjonalnymi.
Wsparcie dla osób uzależnionych
Dla osób z uzależnieniami behawioralnymi dostępny jest telefon zaufania prowadzony przez Instytut Psychologii Zdrowia:
Tel.: 801 889 880 (czynny codziennie, godz. 17:00-22:00)
Osoby uzależnione od hazardu i innych nałogów mogą skorzystać także z poradni online oraz bazy placówek, które oferują pomoc:
Poradnia online i wykaz ośrodków
Jeśli ty lub ktoś, kogo znasz, ma problem z hazardem lub zakupoholizmem, niezwłocznie porozmawiaj o tym i zaoferuj pomoc.
