80 lat temu, 16 stycznia 1945 roku, w godzinach porannych, zakończyły się intensywne walki, które doprowadziły do zajęcia Radomia przez Oddziały I Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej. Tego dnia miasto znalazło się pod kontrolą sowiecką, kończąc krwawe zmagania, które trwały od poprzedniego dnia.
Wszystko zaczęło się 15 stycznia, kiedy to Armia Czerwona, dążąc do jak najszybszego dotarcia do Łodzi, podjęła próbę zajęcia Radomia „z marszu”. Miasto zostało zaatakowane przez czołgi trzech brygad pancernych (20., 36. i 65.), wspierane przez piechotę oraz inne jednostki. Niemcy, przewidując intensywny atak, przygotowali się do obrony okrężnej, wykorzystując siły 45. dywizji piechoty, 19. dywizji pancernej, 10. dywizji zmotoryzowanej oraz 475. batalionu przeciwpancernego.
Więcej o rosyjskiej obecności w Radomiu:
Sowieci zaatakowali równocześnie z trzech kierunków – ze wschodu, północy i południa. Najsilniejsze uderzenie miało miejsce w rejonie Jedlińska i Adolfina. Szybkie zdobycie przedmieść Radomia przez czołgi sowieckie spowodowało, że bitwa przeniosła się do samego centrum miasta. Walki trwały przez całą noc, a większość mieszkańców spędziła ją w piwnicach i schronach, w obawie przed bombardowaniami i intensywnymi walkami.
Kluczowym momentem w bitwie było przełamanie obrony niemieckiej przez sowieckie czołgi i żołnierzy 218. pułku piechoty. Uderzenie to, dowodzone przez porucznika Michaiła Orłowa, pozwoliło czołgom przedrzeć się przez wiadukt na ul. Słowackiego i dotrzeć do centrum Radomia. To wywołało panikę wśród Niemców, którzy zaczęli masową ucieczkę w kierunku Łodzi. Ostateczne wyparcie niemieckich oddziałów z miasta miało miejsce około godziny 9.00 rano 16 stycznia 1945 roku.
Jeszcze tego samego dnia, sukcesy Armii Czerwonej zostały uświetnione w Moskwie salutem wojskowym – 20 salw oddanych z 224 dział. Władze sowieckie postanowiły również uczcić walki o Radom, nadając imiona „radomskie” kilku jednostkom, które brały udział w zdobyciu miasta. Wśród nich znalazły się m.in. 11. Korpus Pancerny, 25. Korpus Armijny, 61. Korpus Armijny oraz 12. Brygada Artylerii Pancernej i 35. Brygada Inżynieryjno-Saperska.
Nie zachowały się jednak dokładne dane o stratach poniesionych przez Armię Czerwoną w trakcie walk o Radom. Pierwszym miejscem pochówku poległych żołnierzy był Park Kościuszki, skąd ich ciała zostały później przeniesione na cmentarz prawosławny. Brak jest również informacji o stratach niemieckich – mówi się, że wśród ofiar byli nie tylko polegli żołnierze, ale także ranni i chorzy żołnierze, którzy zostali rozstrzelani przez sowietów w szpitalu św. Kazimierza i innych placówkach medycznych. Miejsce ich pochówku pozostaje nieznane.
Źródło: Facebook | Instytut Pamięci Narodowej Delegatura w Radomiu
