Harcerstwo od lat funkcjonuje jako jedna z najważniejszych form wychowania młodzieży w Polsce, łącząc edukację praktyczną z wartościami patriotycznymi i obywatelskimi. To nie tylko zajęcia i obozy – to szkoła charakteru, w której młodzi ludzie uczą się współpracy, odpowiedzialności, zaradności i przygotowania do życia w społeczeństwie. Harcerstwo kształtuje postawy, które mogą mieć znaczenie w sytuacjach kryzysowych, w tym w ramach obrony cywilnej i ochrony ludności.
Działalność harcerska sprzyja harmonijnemu rozwojowi młodych ludzi. Poprzez codzienne wyzwania, gry terenowe, biwaki i obozy harcerze rozwijają zarówno ciało, jak i umysł. Wspólne zdobywanie umiejętności, takich jak rozpalanie ogniska, budowa szałasów czy orientacja w terenie, uczy samodzielności, zaradności i praktycznego myślenia. Harcerze poznają także podstawy pierwszej pomocy i reagowania w sytuacjach zagrożenia, co czyni ich przygotowanymi do niesienia pomocy innym i współpracy w warunkach kryzysowych.
Ważnym elementem harcerstwa jest rozwijanie współpracy i więzi między uczestnikami. Praca w grupie, wspólne podejmowanie decyzji i pokonywanie trudności buduje empatię, zdolność słuchania innych oraz szacunek dla różnorodnych umiejętności i poglądów. To także fundament, na którym powstają trwałe przyjaźnie i poczucie odpowiedzialności za wspólnotę.
Harcerstwo ma również silny wymiar patriotyczny. Młodzi ludzie uczą się szacunku dla historii kraju, poznają lokalne tradycje i angażują się w działania społeczne. W tym kontekście przygotowanie obronne staje się naturalnym elementem wychowania – harcerze rozwijają świadomość obywatelską, uczą się odpowiedzialności za innych i gotowości do działania na rzecz społeczności, zarówno w czasie pokoju, jak i w sytuacjach kryzysowych.
Organizacje harcerskie w Polsce, w tym Związek Harcerstwa Polskiego i Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej, liczą łącznie około 150 tys. osób, z czego 110 tys. w samym ZHP. Struktury te obejmują wszystkie powiaty w kraju i dysponują znaczną infrastrukturą – siedzibami, bazami obozowymi, namiotami, łóżkami i innym wyposażeniem, które w razie potrzeby mogą zostać wykorzystane np. w działaniach ewakuacyjnych lub opiece nad dziećmi w czasie zamknięcia szkół. Jak podkreślają przedstawiciele harcerstwa, ich organizacje są gotowe do pełnienia funkcji w systemie obrony cywilnej i ochrony ludności.
Harcerze i harcerki udowodnili swoją przydatność w czasie wielkich kryzysów – podczas powodzi w 1997 roku, w czasie pandemii COVID-19 czy w odpowiedzi na napływ migrantów z Ukrainy. Pokazali, że potrafią skutecznie działać w sytuacjach wymagających koordynacji, organizacji i szybkiego reagowania. Jak mówi Bartosz Bednarczyk, zastępca naczelniczki ZHP, służba drugiemu człowiekowi jest podstawą harcerskiej działalności. Historia, jak choćby działania Szarych Szeregów w czasie II wojny światowej, pokazuje, że harcerstwo wychowuje młodych ludzi gotowych do poświęceń i odpowiedzialnych za dobro wspólne.
Dodatkowo harcerze prowadzą szkolenia z pierwszej pomocy i dysponują wykwalifikowaną kadrą medyczną, a także know-how w prowadzeniu szkoleń proobronnych i cywilnych. Poprzez takie działania młodzież zdobywa umiejętności praktyczne i doświadczenie, które są cenne w każdej sytuacji kryzysowej. Organizacje harcerskie liczą, że w przyszłości zostaną formalnie wpisane do systemu obrony cywilnej jako trwały element, a ich wkład w bezpieczeństwo kraju zostanie odpowiednio doceniony i finansowo wsparty.
Harcerstwo jest więc nie tylko szkołą charakteru, ale także naturalnym partnerem państwa w zakresie przygotowania obronnego i ochrony ludności. Poprzez wychowanie patriotyczne, rozwijanie zaradności i praktycznych umiejętności oraz aktywne uczestnictwo w życiu społecznym, harcerze budują fundamenty świadomego i odpowiedzialnego społeczeństwa, które w obliczu zagrożeń potrafi współdziałać i skutecznie reagować.
Źródło: Fot. ZHP
