Obywatelska inicjatywa ustawodawcza pozwala Polakom na bezpośrednie kształtowanie prawa i wprowadzanie zmian w kraju. Grupa obywateli, posiadających pełnię praw wyborczych, może zgłosić projekt ustawy do parlamentu, pod warunkiem zebrania co najmniej 100 tysięcy podpisów poparcia. W tym artykule omówimy krok po kroku, jak przebiega procedura zgłaszania inicjatywy ustawodawczej, jakie warunki muszą spełnić organizatorzy oraz jak wygląda dalsza droga projektu w Sejmie. To nie tylko formalność – to realna możliwość, by głos obywateli wybrzmiał w polskim prawie.
W ostatnim czasie informowaliśmy o tym, jak mieszkańcy gmin mogą zmieniać swoje otoczenie za pomocą inicjatywy uchwałodawczej.
Dziś porozmawiamy o tym, jak obywatele Polski mogą zmieniać kraj za pomocą inicjatywy ustawodawczej.
Co to jest obywatelska inicjatywa ustawodawcza?
Obywatelska inicjatywa ustawodawcza, znana również jako inicjatywa ludowa, umożliwia grupie obywateli, posiadających pełnię praw wyborczych, wystąpienie z inicjatywą ustawodawczą do parlamentu. W przypadku inicjatywy ustawodawczej prawo to przysługuje co najmniej 100 tysiącom obywateli mających prawo wybierania do Sejmu. Procedura obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej jest regulowana przez ustawę z dnia 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli.
Podkreślmy, że inicjatywa ustawodawcza nie obejmuje projektów dotyczących ustawy budżetowej ani zmian w Konstytucji. W przypadku tych ostatnich inicjatywę mają jedynie Rada Ministrów oraz grupa co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów.
Jak wygląda obywatelska inicjatywa ustawodawcza w Polsce?
Aby zainicjować proces ustawodawczy w naszym kraju, konieczne jest utworzenie komitetu składającego się z co najmniej 15 osób, który odpowiada za przygotowanie projektu ustawy oraz zbieranie podpisów.
Po utworzeniu komitetu, jego członkowie muszą zebrać minimum 1 tysiąc podpisów, aby zawiadomić Marszałka Sejmu o utworzeniu komitetu. Zgromadzone podpisy muszą być składane w odpowiedni sposób, co oznacza, że każda osoba udzielająca poparcia musi złożyć własnoręczny podpis, podając swoje dane osobowe. Po zebraniu wymaganej liczby podpisów, komitet składa zawiadomienie do Marszałka Sejmu, dołączając projekt ustawy oraz wykaz podpisów.
Podpisy popierające projekt muszą być zbierane w odpowiedni sposób, co oznacza, że każda osoba udzielająca poparcia musi złożyć własnoręczny podpis, podając swoje imię, nazwisko, adres zamieszkania oraz numer PESEL. Warto zaznaczyć, że projekt ustawy musi być dostępny do wglądu w miejscu zbierania podpisów.
Po zebraniu wymaganej liczby podpisów, komitet składa zawiadomienie do Marszałka Sejmu, do którego dołącza projekt ustawy oraz wykaz podpisów. Marszałek Sejmu ma 14 dni na ocenę formalną zgłoszenia.
Jeżeli wszystko jest w porządku, projekt ustawy zostaje przyjęty i ogłoszony w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim, a komitet nabywa osobowość prawną.
W ciągu trzech miesięcy od przyjęcia zawiadomienia, komitet musi zebrać dodatkowe 99 tys. podpisów, co łącznie daje wymagane 100 tys. Dobrą praktyką jest prowadzenie kampanii promocyjnej, która ma na celu informowanie społeczeństwa o celu i treści projektu ustawy.
W przypadku, gdy projekt zostanie wniesiony zgodnie z wymogami, Marszałek Sejmu kieruje go do pierwszego czytania. Czas na przeprowadzenie pierwszego czytania to 3 miesiące od daty wniesienia projektu. Jeśli projekt nie jest procedowany w danej kadencji Sejmu, może być kontynuowany w kolejnej.
Podsumujmy. Zarówno obywatelska inicjatywa uchwałodawcza, jak i ustawodawcza, wprowadzają element demokracji bezpośredniej do polskiego porządku prawnego. Umożliwiają obywatelom aktywne uczestnictwo w procesach decyzyjnych, co pozwala na tworzenie prawa zgodnego z ich potrzebami i oczekiwaniami, a tym samym na wzmacnianie odpowiedzialności samorządów i instytucji państwowych.
Źródło: monitorowanieprawa.pl / sejm.gov.pl / wikipedia.org / obywateledecyduja.pl
