Boże Narodzenie, zwane również Narodzeniem Pańskim, to jedno z najważniejszych świąt w tradycji chrześcijańskiej. Upamiętnia narodziny Jezusa Chrystusa i przypada corocznie 25 grudnia. W Kościele katolickim jest to święto nakazane, a jego obchody poprzedza okres Adwentu, trwający od czterech do czterech tygodni i obejmujący cztery niedziele.
W Kościołach wschodnich, które celebrują liturgię według kalendarza juliańskiego, Boże Narodzenie obchodzone jest obecnie 7 stycznia.
Początkowo narodziny Chrystusa nie były centralnym punktem chrześcijańskiego kalendarza liturgicznego. Pierwsze wieki chrześcijaństwa skupiały się przede wszystkim na celebracji Niedzieli jako dnia wspomnienia misterium paschalnego oraz na obchodach Wielkanocy. Pierwsza wzmianka o liturgicznych obchodach narodzin Chrystusa pochodzi z roku 354 i znajduje się w tzw. „Chronografie z 354 roku”.
Data 25 grudnia, jak podają historycy, została przyjęta nieco symbolicznie. Była bliska dniowi przesilenia zimowego i pokrywała się z rzymskim świętem urodzin Mitry, boga Słońca, znanego z pogańskiego kultu Sol Invictus. Kościół chrześcijański, chcąc osłabić pogańskie tradycje, przyjął tę datę jako dzień narodzin Jezusa, który określany jest jako „Światłość świata” i „Słońce sprawiedliwości”.
Boże Narodzenie z czasem rozprzestrzeniło się w Kościele zachodnim, wspierając przyjęcie dogmatu o bóstwie Jezusa Chrystusa. W IV i V wieku święto to obchodzono już w Rzymie, Afryce Północnej, Hiszpanii, Italii, a następnie także w Kościele wschodnim. Na Wschodzie długo dominowało święto Epifanii (6 stycznia), dopiero w XIII–XIV wieku Boże Narodzenie przyjęto w Kościele ormiańskim.
Nie wszystkie wyznania chrześcijańskie obchodzą Boże Narodzenie. Świadkowie Jehowy oraz niektóre kościoły adwentystów i protestantów odrzucają je, wskazując na brak biblijnych podstaw i pogańskie korzenie daty 25 grudnia.
Obchody Bożego Narodzenia w Polsce rozpoczynają się Wigilią, wieczorem 24 grudnia. Tradycyjnie zachowuje się post, a punkt kulminacyjny wieczerzy wigilijnej przypada po pojawieniu się pierwszej gwiazdki. Na stołach pojawia się od 9 do 13 potraw, w tym karp, barszcz z uszkami, pierogi, kutia i makówki. Ważnym elementem jest dzielenie się opłatkiem, składanie życzeń i śpiewanie kolęd.
W nocy odbywa się uroczysta msza zwana Pasterką. 25 grudnia wierni uczestniczą w uroczystym obiedzie i odwiedzinach rodzinnych. Drugi dzień świąt, 26 grudnia, poświęcony jest pamięci św. Szczepana, a w wielu regionach zachowały się tradycje obrzucania się owsem czy orzechami.
Choinka, szopka bożonarodzeniowa, opłatek, prezenty, sianko pod obrusem, świece, jemioła, gwiazda betlejemska – to tylko niektóre symbole świąt. Każdy z nich ma głębokie znaczenie: choinka symbolizuje życie, gwiazda betlejemska – narodzenie Chrystusa i drogę prowadzącą do Niego, jemioła – odrodzenie i szczęście, a sianko przypomina o ubóstwie i prostocie w stajence betlejemskiej.
Katolicy obchodzą Boże Narodzenie z wielką uroczystością, od Wigilii po oktawę świąt do 1 stycznia, a w niektórych parafiach kolędują kapłani. Mariawici zachowują podobne zwyczaje, z naciskiem na Eucharystię i trzydniowe obchody od 25 do 27 grudnia.
Prawosławie, korzystając z kalendarza juliańskiego, świętuje głównie 7 stycznia, zachowując ścisły post wigilijny i spożywając kutie. W krajach protestanckich święta są bardziej refleksyjne, z naciskiem na adwentowe przygotowania, choinki i prezenty. Anglikanie obchodzą Christmas od końca listopada, a 26 grudnia obchodzony jest Boxing Day.
Zauważmy, że Boże Narodzenie to nie tylko święto religijne, ale również czas spotkań rodzinnych, tradycji kulinarnych i symbolicznego bogactwa. Niezależnie od wyznania, jego istotą pozostaje radość z narodzin Jezusa Chrystusa i kultywowanie wartości bliskości, miłości i pokoju.
