Sfera informacyjna to przestrzeń, w której toczy się rywalizacja o dominację nad innymi grupami społecznymi. W miarę rozwoju technologii rola informacji rosła, aż stała się ona jednym z kluczowych elementów współczesnej strategii wojennej, gdzie działania psychologiczne mogą być równie ważne jak fizyczne starcia.
Przykładem może być użycie informacji do tworzenia atmosfery strachu, która osłabia morale wroga – to cel wielu zamachów terrorystycznych, gdzie śmierć przypadkowych osób jest mniej istotna od efektu psychologicznego.
Każdy człowiek interpretuje dane na podstawie własnych zasobów wiedzy, a informacje, które poszerzają nasze rozumienie, mogą przekształcić się w wiedzę. Jednak w obecnej epoce nadmiaru informacji, coraz trudniej jest oddzielić cenne wiadomości od tzw. szumu informacyjnego, co utrudnia formowanie rzeczywistej wiedzy.
Wojna informacyjna i manipulacja
Zalew informacyjny, z którym mamy dziś do czynienia, prowadzi do formowania się baniek informacyjnych. Społeczeństwa podzielone są na grupy odbierające odmienne przekazy medialne, co powoduje rozpad wspólnej płaszczyzny wiedzy niezbędnej do utrzymania spójności społecznej.
Techniki manipulacji informacją są różnorodne. Mogą obejmować m.in. mieszanie prawdy z fałszem, zmianę kontekstu, zacieranie ważnych informacji przez zalew dodatkowych danych czy intoksykację, czyli subtelne oszukiwanie odbiorcy tak, aby sam wyciągnął błędne wnioski. W ten sposób kontroluje się społeczne postawy i kształtuje opinie publiczną. Znajomość technik manipulacyjnych jest bardzo pomocne w zwalczaniu dezinformacji.
Ewolucja wojen informacyjnych
Dziś każdy ma dostęp do internetu i może aktywnie uczestniczyć w wojnie informacyjnej. Obecnie wojna o rząd dusz jest totalna, a każde działanie, nawet pozornie neutralne, może służyć interesom przeciwnika.
Rozwój mediów, od prasy, przez radio i telewizję, aż po media społecznościowe, umożliwił masową manipulację informacjami. Nowoczesne techniki dywersji informacyjnej mają na celu nie tylko dezinformację, ale także demoralizację i osłabienie woli walki społeczeństw. W efekcie współczesny człowiek jest narażony na ciągłe bombardowanie bodźcami, które zamiast rozwijać umysł, degradują go, prowadząc do problemów z koncentracją, logicznym myśleniem i zdolnością do krytycznego odbioru informacji.
Wyzwania współczesnego świata informacyjnego
Demokratyzacja bezpieczeństwa oznacza, że odpowiedzialność za ochronę przed zagrożeniami informacyjnymi nie spoczywa wyłącznie na specjalistach, ale na całym społeczeństwie. Problemem często jest jednak brak wspólnego systemu wartości i zasobów wiedzy, co prowadzi do chaosu informacyjnego i zwiększa podatność na manipulację. Aby społeczeństwo mogło skutecznie bronić się przed dezinformacją, potrzebuje solidnych podstaw wiedzy, które pozwolą na odsiewanie fałszywych informacji.
Ostatecznie, w erze postmodernizmu i globalizacji, tradycyjne struktury tożsamości, takie jak narodowa czy religijna, ulegają rozmyciu na rzecz lojalności wobec grup globalnych. Internet tworzy powiązania transgraniczne, a ludzie mogą identyfikować się bardziej z markami lub wspólnotami internetowymi niż z rodakami. To stawia przed nami wyzwanie odbudowy wspólnego zasobu wiedzy i wartości, który jest kluczowy dla przetrwania i rozwoju społeczeństw w zglobalizowanym świecie.
Źródło: wojsko-polskie.pl / demagog.org.pl / informnapalm.org / osw.waw.pl / Batorowska H., Klepka R., Wasiuta O., “Media jako instrument wpływu informacyjnego i manipulacji społeczeństwem”, Libron, Kraków 2019.
