Pierwsza pomoc to nieoceniona umiejętność, która może uratować życie w krytycznych momentach. Dowiedz się, jak szybko reagować w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia, by pomóc poszkodowanym aż do przybycia profesjonalnych służb ratunkowych. Od resuscytacji po postępowanie przy zadławieniu – zapoznaj się z podstawowymi zasadami i technikami udzielania pomocy w nagłych wypadkach.
Wprowadzenie do pierwszej pomocy
Pierwsza pomoc to natychmiastowa pomoc udzielana osobie poszkodowanej lub chorej przed przybyciem profesjonalnych służb ratunkowych. Jej głównym celem jest podtrzymanie podstawowych funkcji życiowych, zapobieganie dalszym obrażeniom oraz łagodzenie bólu i dyskomfortu poszkodowanego. Działania te mogą obejmować czynności od prostego tamowania krwawienia po bardziej zaawansowane techniki, takie jak resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO).
Znaczenie pierwszej pomocy jest ogromne, ponieważ czas od momentu wypadku do przyjazdu służb ratunkowych może być kluczowy. Szybka reakcja świadków może zwiększyć szanse poszkodowanego na przeżycie i zminimalizować ryzyko powikłań. Dzięki pierwszej pomocy można również zmniejszyć cierpienie poszkodowanego i zapewnić mu komfort psychiczny, co może być szczególnie ważne w sytuacjach traumatycznych.
Kto i kiedy udziela pierwszej pomocy?
Jeżeli zauważysz osobę znajdującą się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego lub jesteś świadkiem zdarzenia powodującego taki stan, w miarę posiadanych możliwości i umiejętności masz obowiązek niezwłocznego i skutecznego powiadomienia o tym zdarzeniu, dzwoniąc pod numery 999 lub 112.
Ponadto zgodnie z art. 162 § 1 Kodeksu karnego: Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Nie poniesiesz odpowiedzialności za ewentualne błędy popełnione w trakcie udzielania pomocy w sytuacji, jeśli kierowałeś się dobrą wolą. Nie popełnisz przestępstwa, jeżeli nie udzielisz pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których jest możliwa niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej (art. 162 § 2 Kodeksu karnego).
Jakie są zasady udzielenia pierwszej pomocy?
Jeśli jesteś świadkiem lub uczestnikiem niebezpiecznego zdarzenia, postaraj się zachować spokój i postępuj zgodnie z tymi zasadami:
- Oceń bezpieczeństwo poszkodowanego i swoje. Jeśli miejsce jest niebezpieczne, zadzwoń pod numery alarmowe i postaraj się ewakuować poszkodowanego w bezpieczne miejsce.
- Oceń stan poszkodowanego i przytomność. Zapytaj, co się stało. Jeśli poszkodowany Cię słyszy i reaguje – jest przytomny. Jeśli nie ma z nim kontaktu, ułóż go w pozycji bezpiecznej.
- Udrożnij drogi oddechowe. Połóż jedną rękę na czole, a drugą na brodzie poszkodowanego i odegnij jego głowę do tyłu. Usuń widoczne ciała obce z jamy ustnej.
- Oceń oddech. Przystaw policzek do twarzy poszkodowanego. Czujesz wydychane powietrze na swoim policzku, widzisz ruchy klatki piersiowej? Poszkodowany oddycha. Jeśli nie jest przytomny, ale oddycha, ułóż go w pozycji bezpiecznej.
- Zadzwoń pod numer 999 lub 112 i wezwij pomoc.
- Wykonaj resuscytację i zastosuj defibrylator, jeśli go znajdziesz w pobliżu.
Zadbaj o siebie, zanim udzielisz pomocy. Załóż rękawiczki jednorazowe i maseczkę, aby nie narażać się na zakażenie.
Gdy ktoś oddycha, ale jest nieprzytomny
Zatkanie dróg oddechowych, wychłodzenie, przegrzanie lub urazy mechaniczne mogą zagrażać utratą świadomości poszkodowanego. Jeśli jest on nieprzytomny, ale oddycha, ułóż go w pozycji bezpiecznej:
- Udrożnij drogi oddechowe przez odchylenie głowy. Zdejmij okulary – jeśli je ma.
- Połóż go na wznak i wyprostuj mu nogi.
- Rękę bliżej Ciebie ułóż pod kątem prostym w stosunku do ciała, a potem zegnij w łokciu pod kątem prostym. Dłoń powinna być skierowana w górę.
- Drugą rękę zegnij w łokciu i ułóż stroną grzbietową pod policzkiem z przeciwnej strony. Przytrzymaj ją jedną ręką.
- Drugą ręką zegnij dalszą nogę w kolanie i przekręć poszkodowanego na bok, w Twoim kierunku.
- Ułóż kolano, za które przetaczałeś poszkodowanego, pod kątem prostym w stosunku do biodra.
- Regularnie sprawdzaj oddech poszkodowanego aż do przyjazdu karetki.
- Osłoń poszkodowanego przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, np. słońcem lub deszczem.
Jeśli czekacie na pogotowie powyżej 30 minut, odwróć poszkodowanego na drugi bok.
Co robić, gdy poszkodowany nie oddycha?
Poszkodowany stracił przytomność, a jego oddech się zatrzymał? Jak najszybciej rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową. Prowadź ją do momentu odzyskania przytomności przez poszkodowanego lub do przyjazdu karetki.
- Resuscytacja polega na naprzemiennym wykonywaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 oddechów ratowniczych. Pomiędzy nimi udrażniaj drogi oddechowe. Najpierw ułóż osobę poszkodowaną na twardej i równej powierzchni. Klęknij z boku, na wysokości jej klatki piersiowej. Poproś inną osobę o pomoc i zmieniajcie się.
- Użyj defibrylatora, jeśli znajdziesz go w pobliżu. Może być np. w budynku użyteczności publicznej, jak dworzec, lotnisko, urząd, biurowiec.
U dzieci poniżej roku uciskaj mostek na głębokość 1/3 wysokości klatki piersiowej. Używaj do tego tylko 2 palców: wskazującego i środkowego, ułożonych na środku klatki piersiowej. Przy oddechach nie zatykaj nosa dziecka.
Postępowanie w przypadku krwawienia i ran
Różne rodzaje krwawienia rozpoznajemy po intensywności i charakterze wypływającej krwi. W przypadku krwawienia tętniczego krew pulsacyjnie wypływa jasnoczerwonym strumieniem – takie krwawienie jest szybkie i groźne, ponieważ może szybko doprowadzić do utraty dużej ilości krwi. Krwawienie żylne charakteryzuje się ciemniejszą krwią, która płynie wolniej i jednostajnie, natomiast krwawienie z naczyń włosowatych jest powierzchowne i zwykle niewielkie, z krwią wydobywającą się powoli.
Tamowanie krwawienia wymaga zastosowania ucisku bezpośredniego. Należy przyłożyć czysty opatrunek lub kawałek materiału do rany i mocno przycisnąć, aby zmniejszyć wypływ krwi. Jeśli to nie wystarcza, można nałożyć dodatkowy opatrunek i kontynuować ucisk. Przy głębokich i kłutych ranach istotne jest unikanie usuwania wbitych przedmiotów – należy je pozostawić w ranie, zabezpieczyć, a następnie przetransportować poszkodowanego do szpitala. Opatrunek zakładamy, aby chronić ranę przed zakażeniem i tamować krwawienie, zwracając uwagę na jego dokładne przyleganie do skóry.
Postępowanie przy urazach kończyn
Rozpoznanie złamań, zwichnięć i skręceń wymaga uwagi na objawy takie jak ból, obrzęk, zniekształcenie kończyny i ograniczona ruchomość. Złamanie może obejmować kość otwartą lub zamkniętą; otwarte złamanie często wiąże się z przerwaniem skóry i wystającymi fragmentami kości, co jest szczególnie niebezpieczne. Zwichnięcie następuje, gdy kość opuszcza swoje naturalne położenie w stawie, a skręcenie to uraz tkanek miękkich wokół stawu.
Unieruchomienie kończyny jest kluczowe, by zapobiec dalszemu uszkodzeniu. Można to zrobić za pomocą szyny lub stabilizując kończynę materiałem (np. bandażem, kocem). Podczas transportu poszkodowanego należy zachować ostrożność, aby nie pogłębić urazu, najlepiej w pozycji leżącej. W przypadku transportu do szpitala kończynę należy unieruchomić tak, by zapobiec jej przemieszczaniu się
Pierwsza pomoc przy poparzeniach i oparzeniach
Rozpoznanie stopnia poparzenia jest kluczowe dla odpowiedniego działania. Pierwszy stopień obejmuje zaczerwienienie i ból, drugi stopień to pojawienie się pęcherzy, natomiast trzeci stopień charakteryzuje się uszkodzeniem głębszych tkanek i może nie powodować bólu z powodu uszkodzenia nerwów.
Postępowanie przy poparzeniach zależy od ich rodzaju. W przypadku poparzeń termicznych należy schłodzić ranę zimną wodą przez co najmniej 10 minut. W przypadku poparzeń chemicznych ważne jest jak najszybsze usunięcie substancji chemicznej i spłukanie miejsca wodą. Przy poparzeniach elektrycznych trzeba przede wszystkim odłączyć źródło prądu. Należy unikać stosowania tłustych substancji, kremów czy maści na świeże oparzenia, ponieważ mogą one pogorszyć stan rany. Bezpieczny jest jedynie jałowy opatrunek.
Pierwsza pomoc w przypadku zadławienia
Rozpoznanie zadławienia jest możliwe, gdy poszkodowany ma trudności z oddychaniem, kaszle lub nie może mówić, trzymając się często za szyję. W przypadku częściowego zadławienia kaszel może być wystarczający, by usunąć ciało obce, dlatego najlepiej zachęcać poszkodowanego do dalszego kaszlu. Gdy zadławienie jest całkowite, konieczne jest natychmiastowe działanie.
Stosujemy wtedy technikę uderzeń między łopatki: wykonujemy pięć silnych uderzeń otwartą dłonią, obserwując, czy ciało obce się przemieszcza. Jeśli to nie pomaga, przechodzimy do manewru Heimlicha – stając za poszkodowanym, obejmujemy go dłońmi i wykonujemy szybkie, mocne uciski nadbrzusza ku górze, aby wypchnąć przeszkodę z dróg oddechowych. Jeśli osoba traci przytomność, natychmiast przystępujemy do resuscytacji krążeniowo-oddechowej i wzywamy pomoc.
System ratownictwa
Wystarczy, że zadzwonisz pod jeden numer: pogotowia ratunkowego, straży pożarnej, policji czy np. Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Różne służby współpracują ze sobą i powiadamiają się o zdarzeniu. Karetka pogotowia ratunkowego przewiezie poszkodowanego do szpitalnego oddziału ratunkowego (SOR).
Zagrożone jest czyjeś życie lub zdrowie? Zadzwoń po pomoc:
- 999 – numer alarmowy pogotowia ratunkowego
- 112 – jednolity numer alarmowy, który obowiązuje w całej Unii Europejskiej
- 998 – straż pożarna
- 997 – policja
Połączenia z numerami alarmowymi są bezpłatne – nie zapłacisz za tę rozmowę bez względu na długość jej trwania.
Źródło: gov.pl / pacjent.gov.pl / upacjenta.pl / legionhdk.pl /bip.powiatgliwicki.finn.pl
