Ulmowie z Markowej to wielodzietna rodzina, która jako pierwsza w historii Kościoła będzie beatyfikowana. Józef i Wiktoria Ulmowie użyczyli w swoim domu schronienia ośmiu Żydom, poszukiwanym przez Niemców. Zostali za to wraz z dziećmi rozstrzelani. Zginęło również ich dziecko nienarodzone.
Proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów wszczęto w 1994 r. Jego postulatorem jest ks. dr Witold Burda. 17 września 2022 r. papież Franciszek podpisał dekret, uznający beatyfikację rodziny Ulmów.
Uroczystość beatyfikacyjna odbędzie się 10 września 2023 r. w Markowej, przy Muzeum Polaków Ratujących Żydów. Będzie to pierwsza w historii Kościoła beatyfikacja całej rodziny.
Mszy św. przewodniczyć będzie prefekt Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych, kard. Marcello Semeraro. Na uroczystości przybędzie ok. 60 biskupów z Polski i z zagranicy, oraz 700 księży. Obecni też będą prezydent RP Andrzej Duda i premier Mateusz Morawiecki.
Oprawę muzyczną w czasie Mszy św. zapewni 700 osobowy chór i 550 osobowa orkiestra. Specjalnie na tę okazję powstała pieśń Błogosławiona rodzino Ulmów, do której słowa napisała chórzystka Monika Maziarz z archidiecezjalnego Chóru Magnificat z Przemyśla. Muzykę do tej pieśni skomponował dyrygent tego chóru, ks. dr hab. Mieczysław Gniady.
W czasie liturgii słowa, odczytana zostanie Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie z Ewangelii wg. św. Łukasza. Ten właśnie fragment był zaznaczony w Piśmie Świętym, znalezionym w ich domu. Obok tytułu przypowieści było dopisane słowo „tak”.
W związku z beatyfikacją, w całym kraju, odbędą się tego dnia różne wydarzenia kulturalne, jak: wystawy, projekcje filmów i konferencje naukowe. Będą one koordynowane przez specjalny komitet, powołany przez prezydenta RP Andrzeja Dudę.
We wrześniu planowany jest też spektakl Sprawiedliwi. Historia rodziny Ulmów, który został przygotowany i wystawi rzeszowski Teatr im. Wandy Siemaszkowej. Zostanie on pokazany w ośmiu podkarpackich miastach. 7 września w Belwederze odbędzie się konferencja popularno-naukowa poświęcona rodzinie Ulmów. Natomiast 9 września w Filharmonii Podkarpackiej wystawione będzie misterium Przerwane dzieciństwo.
Uroczystości beatyfikacyjne rodziny Ulmów będą transmitowane przez TVP1. Z kolei platforma TVP VOD udostępniła dokument ukazujący losy rodziny Ulmów, w ramach programu „Przystanek z historią”.
Wiktoria i Józef Ulma
Józef Ulma urodził się 2 marca 1900 r. Pochodził z ubogiej rodziny. Gdy miał 21 lat został powołany do służby wojskowej. Potem uczęszczał do szkoły rolniczej w Pilźnie, którą ukończył z wyróżnieniem. Po zakończeniu edukacji, pełnił funkcję bibliotekarza, zajmował się również uprawą warzyw, miał szkółkę drzewek owocowych, hodował pszczoły i jedwabniki. Był aktywnym działaczem w Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici”.
Jego wielką pasją było fotografowanie. Sam skonstruował aparat fotograficzny. Dokumentował życie swojej rodziny oraz mieszkańców wsi. Ukazywał ich codzienną pracę, oraz ważne chwile: chrzciny, wesela.
Wiktoria Ulma, z domu Niemczak, urodziła się w Markowej dnia 10 grudnia 1912 r. Pochodziła z wielodzietnej rodziny. Była siódmym dzieckiem Jana i Franciszki z Homów. Gdy miała 6 lat straciła mamę, a rok przed swoim ślubem pochowała tatę.
Uczyła się na Uniwersytecie Ludowym w Gaci, który organizował różne kursy. Grała też w teatrze wiejskim.
W wieku 23 lat wyszła za mąż za Józefa Ulmę. Młodzi małżonkowie początkowo mieszkali w rodzinnym domu Wiktorii. Potem wprowadzili się do swojego małego jednoizbowego domku.
Wiktoria urodziła sześcioro dzieci: Stasię, Basię, Władzia, Frania, Antosia i Marysię. Siódmego nie zdążyła urodzić, zginęła wraz z nim i całą rodziną z rąk Niemców.
Była kochającą, troskliwą mamą. Uczyła dzieci dobrego wychowania, pomagała im w nauce. Angażowała je w prace domowe i inne codzienne zajęcia. Poza tym dbała o dom, ogród i sad.
W domu Ulmów panowała miłość, zgoda, wzajemny szacunek. Każdy dzień rozpoczynali i kończyli modlitwą. Rano śpiewali Godzinki, a w wolnej chwili czytali Pismo Święte. Uczestniczyli w niedzielę i święta we Mszy św. Brali udział w nabożeństwach. Za zebrane plony składali Bogu dziękczynienie podczas parafialnych dożynek. Święcili też ziarno na nowy zasiew.
Mieli w planach kupno ziemi we wschodniej części Polski, ale uniemożliwił im to wybuch II wojny światowej. Prawdopodobnie w 1942 r. pozwolili Żydom, aby wybudowali sobie w pobliżu ich domu ziemiankę. Dostarczali im potem żywność i wszelkie potrzebne rzeczy. Niebawem schronienie zostało zdemaskowane. Niemcy zamordowali ukrywających się tam Żydów.
Pomimo tego Ulmowie postanowili pomóc kolejnym Żydom. Tym razem przyjęli 8 osób i ukryli ich na strychu swojego domu. Pewnego dnia przyszedł do nich granatowy policjant Włodzimierz Leś (z pochodzenia Ukrainiec), który w nieuczciwy sposób zagarnął wcześniej majątek pewnej rodziny z Markowej. Prawdopodobnie to on doniósł na Ulmów.
Nocą 24 marca 1944 r. przyjechali niemieccy żandarmi z posterunku w Łańcucie i otoczyli dom Ulmów. Wszystkich, którzy tam się znajdowali wywlekli na podwórko, a następnie rozstrzelali ich. Najpierw Żydów, potem Józefa i Wiktorię, a następnie ich dzieci. Zwłoki zakopali w dole przy domu, potem ich dom splądrowali i zabrali wszystkie wartościowe przedmioty.
Ciała zmarłych przenieśli na cmentarz parafialny mieszkańcy Markowej, pomimo, kategorycznego zakazu, wydanego przez Niemców. Gdy je przenosili, odkryli, że u Wiktorii rozpoczynał się poród.
W przyszłym roku, przypadnie 80. rocznica ich mordu. Z tej okazji, w Polsce będzie obchodzony Rok Rodziny Ulmów. Taką decyzję wydał w specjalnej uchwale Sejm. W dokumencie zaznaczono, że Ulmowie są symbolem tych wszystkich, którzy oddali życie za pomoc Żydom prześladowanym przez Niemców. Wskazano też, że: Rodzina Ulmów należy do licznego grona bohaterskich Polaków, którzy podczas II wojny światowej ratowali Żydów skazanych przez Niemców na zagładę.
W uchwale przypomniano, że Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie wysokimi odznaczeniami Polski i Izraela.
Źródła: „Rodzina Ulmów w literaturze” – Ewa Nowak (pdf) / „Dobre Nowiny” – Stowarzyszenie Rafael / tvp.pl
Foto: pl.wikipedia.org / flickr.com
