Czy w Polsce będzie więcej województw? Prezydenci polskich miast apelują do władz kraju.
W ostatnim czasie prezydent Włocławka, Krzysztof Kukucki, zaapelował do obecnego premiera, Donalda Tuska, o powołanie rządowo-samorządowego zespołu, który zajmowałby się kwestiami zrównoważonego rozwoju kraju.
Zespół ten miałby na celu uporządkowanie podziału administracyjnego oraz przygotowanie krajowej polityki w sposób najbardziej efektywny, wspierający rozwój średnich miast.
Krzysztof Kukucki oparł swoją inicjatywę na raporcie „Korekta układu województw. Ku równowadze rozwoju”, przygotowanym dla Instytutu Sobieskiego przez dr. Łukasza Zaborowskiego, radomianina i prezesa Radomskiego Towarzystwa Naukowego.
Przypomnijmy, że dokument przedstawia cztery możliwe warianty podziału administracyjnego kraju.
- Wariant I „minimalny” to powściągliwa korekta obecnego stanu rzeczy. Nie powstają w nim nowe jednostki. Ma miejsce ograniczenie rozległości województw największych na rzecz mniejszych.
- Wariant II „umiarkowany” przewiduje uzupełnienie układu o województwa „jednoznacznie brakujące” w świetle standardów obecnego podziału.
- Wariant III „równoważący” to dalej idące ograniczenie województw ośrodków metropolitalnych na rzecz wieloośrodkowych województw „pozametropolitalnych”.
- Innowacyjny wariant IV „makroregionalny” stanowi powrót do koncepcji dużych województw, opartych o wielkoskalowe układy osadnicze, w szczególności ośrodki metropolitalne. Jednak – w celu utrzymania równowagi sił – w tym wariancie największe ośrodki zostają pozbawione funkcji administracyjnych szczebla wojewódzkiego.
Zdaniem autora raportu, obecny układ województw w Polsce nie wynika z przemyślanej i spójnej koncepcji, lecz jest przypadkową hybrydą, powstałą w wyniku politycznych kompromisów i zakulisowych targów. Dr Łukasz Zaborowski podkreśla, że niektóre miasta, mimo ich znaczenia, utraciły status miast wojewódzkich, podczas gdy inne, często o mniejszym znaczeniu, ten status utrzymały. Według autora, taki nierówny podział jest niesprawiedliwy i powinien zostać zmieniony, aby podobne ośrodki i regiony miały równy status w strukturze państwa.
Wariant I
Wariant I „minimalny” to powściągliwa korekta obecnego stanu rzeczy. Nie powstają w nim nowe jednostki. Ma miejsce ograniczenie rozległości województw największych na rzecz mniejszych.
W wariancie I województwo mazowieckie zostaje znacznie zmniejszone, a połowa jego terytorium jest przekazana sąsiednim województwom. Zredukowane województwo mazowieckie obejmuje głównie regiony wokół Warszawy i Płocka. Radom natomiast staje się częścią nowego województwa sandomierskiego, które nawiązuje do historycznych granic regionu kieleckiego i radomskiego. Takie działanie przywróciłoby dawny układ administracyjny i wzmocniłoby rolę Radomia jako jednego z głównych ośrodków w tym regionie.
Wariant II
Wariant ten przewiduje dokooptowanie województw „w świetle standardów obecnego podziału”, by było ich w sumie 20. Do tego rozszerzony zostaje ustrój dwubiegunowy, a status wojewódzki uzyskują również wybrane miasta o mniejszym znaczeniu, jednak wyróżniające się odosobnieniem od większych ośrodków albo historyczną tradycją ośrodka regionalnego.
W wariancie II Radom pozostaje w województwie kielecko-radomskim, a zmiany koncentrują się na integracji funkcjonalnych obszarów miejskich i przywróceniu historycznych regionów.
Wariant III
Wariant III „równoważący” to dalej idące ograniczenie województw ośrodków metropolitalnych. Do wieloośrodkowych województw „pozametropolitalnych” przyporządkowuje się również wybrane regiony miast średnich. Silnie policentryczną strukturą cechują się proponowane nowe województwa. Natomiast największe ośrodki metropolitalne tworzą ograniczone powierzchniowo jednostki monocentryczne.
Radom w tym przypadku nie jest bezpośrednio wspomniany w kontekście utworzenia nowych województw.
Wariant IV
Innowacyjny wariant IV „makroregionalny” stanowi powrót do koncepcji dużych województw, opartych o wielkoskalowe układy osadnicze, w szczególności ośrodki metropolitalne. Jednak – w celu utrzymania równowagi sił – w tym wariancie największe ośrodki zostają pozbawione funkcji administracyjnych szczebla wojewódzkiego.
Z inicjatywą prezydenta Włocławka zgadza się m.in. prezydent Częstochowy, Krzysztof Matyjaszczyk.
– Można dyskutować nad wariantami zmian, ale w staraniach o powrót województwa jesteśmy konsekwentni, przypominając o stanowiskach i listach kierowanych do najważniejszych osób w państwie
przekazał w rozmowie z „Gazetą Wyborczą” Krzysztof Matyjaszczyk.
Źródło: Gazeta Wyborcza / Instytut Sobieskiego
