Radomska Młodzież Wszechpolska zaapelowała o nadanie tytuły honorowego obywatela trzem radomskim narodowcom – Maciejowi Glogierowi, Stefanowi Sołtykowi i Stanisławowi Egiejmanowi.
Poniżej w całości przytaczamy wpis z fanpage MW Radom:
Środowisko narodowe odegrało w historii Radomia niebagatelną rolę – jest to fakty niezaprzeczalny, ale dość mało znany i niejako marginalizowany. Widać to chociażby na liście honorowych obywateli naszego miasta, na której znajdziemy socjalistów, komunistów, osoby powiązane z przedwojennym obozem sanacyjnym czy z Kościołem. W większości – z wyjątkami takimi jak np. Piotr Klimuk, Michaił Orłow czy TW „Bolek” – są to osoby faktycznie zasłużone dla naszego miasta lub uhonorowane w ten sposób z powodu ogromnych zasług w życiu całego Narodu. W całej tej mozaice przeróżnych postaci brakuje jednak chociażby jednego narodowca… Nic dziwnego, po 1945 roku to właśnie idea narodowa stała całkowicie wyklęta w „ludowej” Polsce, a wielu narodowców zostało po prostu zamordowanych przez Niemców w czasie wojny lub później w ubeckich katowniach. Po 1989 roku idea narodowa dalej pozostała na cenzurowanym, bo stanowi ona fundamentalne zagrożenie dla wszystkich pragnących nasz kraj rozkradać – liberałów, którzy myślą przede wszystkim o własnych korzyściach, oraz ośrodkach zagranicznych, które tak bezpardonowo rozgrabiły majątek narodowy choćby w czasie transformacji gospodarczej lat 90. Świadczy o tym chociażby zajadłość, z jaką liberalna władza atakowała i atakuje Marsz Niepodległości.
To teraz krótko o narodowcach z Radomia i ich ogromnej roli w życiu lokalnym.
„Prawdopodobnie na przełomie XIX i XX wieku zorganizowano w Radomiu pierwsze komórki Narodowej Demokracji. Stronnictwo Demokratyczno Narodowe zdobyło tak w mieście, jak i na wsi podradomskiej znaczne wpływy, przy czym były one niemal niepodzielne wśród polskich warstw posiadających oraz inteligencji” – przeczytać możemy w publikacji Piotra Tusińskiego „Postawy polityczne mieszkańców Radomia w latach 1918-1939”.
A także:
„Najsilniejszym ugrupowaniem prawicy społecznej na gruncie radomskim była już od początku XX wieku (…) Narodowa Demokracja mająca tradycyjne tu już wpływy wśród warstw posiadających i inteligencji, czego zewnętrznym przejawem była m.in. dominacja w organach samorządu miejskiego w latach 1917-1919 i znaczne wpływy w redakcji dziennika Głos Radomski (do roku 1920 włącznie)”.
Wyniki wyborów do Sejmu Ustawodawczego oraz do Sejmu I kadencji pokazały znaczną siłę obozu narodowo-demokratycznego. Wspomniane sukcesy osiągnęła endecja radomska jako ideowy i faktyczny zwornik różnych ugrupowań od prawicy po centrum, wytwarzając w społeczności radomskiej wrażenie istnienia jednego, skonsolidowanego obozu narodowo-demokratycznego.
Po odzyskaniu niepodległości niemal pod wyłącznymi wpływami endeckimi znalazły się takie organizacje jak: Zjednoczenie Polek, Narodowa Organizacja Kobiet, Polska Macierz Szkolna, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” oraz Resursa Rzemieślnicza i Stowarzyszenie Kupców Polskich. Wśród radomskiej młodzieży narodowej działały Drużyny Błękitne. Wychowaniem w duchu nacjonalistycznym zajmował się reaktywowany w 1921 roku miejscowy oddział Towarzystwa „Rozwój Życia Narodowego”.
Po zamachu majowym z 1926 roku z powodu wzmożonych represji ze strony władzy osłabła na kilka lat aktywność narodowców. Jednak już od lata 1935 do lutego 1936 wskutek wzmożonej agitacji i masowego napływu członków do Stronnictwa Narodowego utworzono w mieście 7 kół dzielnicowych, obejmujących swoim zasięgiem wszystkie ważniejsze rejony miasta. Wiosną 1936 roku nastąpił dalszy rozwój szeregów organizacyjnych Stronnictwa Narodowego w Okręgu Radomskim.
„Radom stał się, wedle oceny przeciwników, ‘stolicą’ endecji w byłym Królestwie Polskim, do czego przyczyniły się zarówno wzrost szeregów partyjnych, jak i wzmożona propaganda nacjonalistyczna” – pisze Piotr Tusiński.
Ponadto w 1934 toku w Radomiu powstała placówka Obozu N*rodowo-R*dykalnego. W 1937 roku organizacja posiadała własną, wpół legalną organizację działającą pod nazwą Narodowej Partii Robotniczej. Organizacja była ekspozyturą O*R-Falanga, a na jej czele stał Roman Rytel ps. „Szeliga”. Z czasem zaczęła używać nazwy Ruch N*rodowo-R*dykalny. W 1938 roku nastąpiła zmiana przywódcy, którym został Z. Łazowski. Od tego czasu zacieśniała się współpraca między radomską Falangą a Stronnictwem Narodowym.
W latach 1927-1932 (do momentu rozwiązania na mocy decyzji wojewody kieleckiego) w Radomiu znajdowała się także siedziba okręgu Obozu Wielkiej Polski. Oboźnym został Stefan Sołtyk. Wśród młodzieży szkół średnich pracę prowadziła Liga Akademicka Młodzieży Polskiej, której pracami kierowali nauczyciel Władysław Pacholczyk i uczeń gimnazjum im. Jana Kochanowskiego Bogdan Białkowski.
Wielu radomskich działaczy narodowych zasługuje na wyróżnienie ze względu na swoje zasługi dla lokalnej społeczności, jak chociażby bł. ks. Kazimierz Sykulski (poseł z list Narodowego Zjednoczenia Ludowego, pierwszy proboszcz Katedry, odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II, w grupie 108 błogosławionych męczenników II wojny światowej, zamordowany w Auschwitz) czy Tadeusz Przyłęcki (prezydent Radomia w latach 1916-1918, adwokat, odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski).
Teraz jednak szczególnie chcielibyśmy zwrócić uwagę na trzy postacie. Mamy nadzieję, że Rada Miejska w Radomiu lub Prezydent Radomia wystąpią z wnioskiem o nadanie im honorowego obywatelstwa naszego miasta. Jeżeli nie – rozpoczniemy w tym celu zbiórkę podpisów (będzie potrzeba 1000 podpisów). O ich godne upamiętnienie apelowaliśmy już w 2017 roku w związku z prowadzoną dekomunizacją: https://radioplus.com.pl/…/21311-jakie-propozycje-w…
Maciej Glogier
Prawnik, wybitny działacz społeczny i senator I kadencji, związany niemal przez całe życie ze swoim rodzinnym miastem.
Urodził się i wychował w Radomiu, gdzie w 1889 roku ukończył miejscowe gimnazjum. Kontynuował naukę na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, które ukończył w 1893 roku. Po studiach powrócił do Radomia i rozpoczął pracę jako sekretarz sądowy, a później pisarz hipoteki. Osierocony we wczesnym wieku, musiał samodzielnie się utrzymywać, zarabiając na życie poprzez udzielanie korepetycji, lekcji muzyki oraz redagowanie skryptów dla studentów.
Jego kariera zawodowa rozwijała się równolegle z działalnością społeczną, dzięki której szybko zyskał autorytet jako prawnik i społecznik. Sam wielokrotnie podkreślał, że udział w życiu społecznym traktował jako obowiązek każdego obywatela polskiego. Był współzałożycielem radomskiego koła Polskiej Macierzy Szkolnej, dzięki czemu w 1905 roku w Radomiu powstała pierwsza szkoła średnia z polskim językiem wykładowym. W latach późniejszych był prezesem dla prowadzenia i utrzymania średniej szkoły żeńskiej w Radomiu – opiekunem Gimnazjum im. Marii Konopnickiej. Przez wiele lat pełnił funkcję prezesa Powiatowej Rady Szkolnej, a także prowadził wykłady z ekonomii i prawa w radomskich gimnazjach. W 1911 roku opublikował podręcznik „Elementarny wykład ekonomii społecznej dla użytku szkół handlowych”.
Pełnił również funkcję prezesa miejscowego Towarzystwa Dobroczynności, a także angażował się w pracę Towarzystwa Opieki nad Umysłowo Chorymi, Komitetów Obywatelskich i Oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża, gdzie piastował stanowisko wiceprezesa.
Jego pasją była muzyka – grał na skrzypcach i wiolonczeli. Po powrocie z Warszawy założył amatorską orkiestrę i kierował radomskim Towarzystwem Śpiewaczym „Lutnia”. W 1925 roku założył filię warszawskiej Wyższej Szkoły Muzycznej im. Fryderyka Chopina, zostając jej pierwszym dyrektorem.
Mimo deklarowanej apolityczności, uchodził za reprezentanta lokalnej endecji. Podczas I wojny światowej pełnił funkcję wiceprezydenta Radomia, a w latach 1917-1920 prezesa Sądu Okręgowego. W okresie tworzenia się polskiej państwowości kierował organizacją okręgowego sądownictwa, co zakończyło się sukcesem dzięki współpracy z wybitnymi prawnikami.
W 1920 roku awansował na stanowisko szefa Sekcji Służbowej Ministerstwa Sprawiedliwości w Warszawie, jednak ze względów rodzinnych po kilkunastu miesiącach powrócił do Radomia, obejmując stanowisko notariusza. Angażował się również w pomoc dla Górnego Śląska podczas plebiscytu i powstań.
W latach 1922-1927 sprawował mandat senatora oraz pełnił funkcję sekretarza izby, będąc członkiem Klubu Chrześcijańsko-Narodowego. Współpracował z wieloma wybitnymi postaciami polskiego życia politycznego i społecznego, takimi jak arcybiskup Teodorowicz, biskup Sapieha, generał Haller, Witold Czartoryski czy profesor Dubanowicz. W 1928 roku został odznaczony przez papieża Piusa XI Orderem Grzegorza Wielkiego.
Od 1934 roku, po przejściu na emeryturę, skupił się na działalności społecznej, która była jego życiową misją. Zmarł 20 sierpnia 1940 roku w Radomiu i został pochowany na cmentarzu przy ulicy Limanowskiego.
Jego życie i działalność pozostawiły trwały ślad w historii Radomia i polskiego życia społecznego.
Stefan Sołtyk
Urodził się w Zwoleniu, ale jego rodzina szybko przeniosła się do Radomia, gdzie spędził większość swojego życia. W Radomiu ukończył szkołę elementarną oraz rządowe progimnazjum. Już w szkole średniej zaangażował się w działalność samokształceniową, należąc do tajnego kółka, a później związał się z ruchem narodowo-wyzwoleńczym podczas studiów na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Uniwersytetu Warszawskiego.
W czasie rewolucji 1905 roku, gdy młodzież polska domagała się wprowadzenia języka polskiego jako wykładowego w szkołach, Stefan Sołtyk aktywnie uczestniczył w zajściach. Za swoje działania został wydalony z uniwersytetu i wcielony do 25. pułku piechoty armii rosyjskiej, stacjonującego w Kozienicach. Po zwolnieniu z wojska rozpoczął pracę w radomskiej szkole żeńskiej (późniejsza szkoła im. Marii Konopnickiej), gdzie z czasem objął stanowisko dyrektora.
Podczas I wojny światowej, kiedy Niemcy wkroczyli do Radomia, Sołtyk, będący działaczem Narodowej Demokracji, został uwięziony przez Niemców. Po ewakuacji do Rosji został ponownie wcielony do wojska rosyjskiego, gdzie ukończył oficerską szkołę radiotelegraficzną i zdobył stopień oficerski. Następnie kierował szkoleniami radiotelegraficznymi dla podoficerów. W 1917 roku wstąpił do I Korpusu Wojska Polskiego, dowodzonego przez gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego, a także działał w Związku Polaków w Rosji, kierując pracą kulturalno-oświatową.
Po powrocie do Polski w 1918 roku, Sołtyk ponownie podjął pracę jako nauczyciel w Radomiu. Po zakończeniu I wojny światowej aktywnie angażował się w politykę. W latach 1919-1927 był wybierany posłem na sejm z ramienia Narodowej Demokracji, gdzie pełnił funkcję sekretarza Sejmu i przewodniczył sejmowej komisji oświaty. W latach 1930-1935 sprawował mandat senatora, gdzie kierował pracami senackiej komisji oświaty.
Stefan Sołtyk był jednym z najważniejszych liderów prawicy w regionie radomskim. Pełnił funkcję prezesa Zarządu Okręgu Związku Ludowo-Narodowego (1919-1928) oraz Stronnictwa Narodowego (1928-1939). Był również zaangażowany w prace zarządów głównych tych organizacji oraz Obozu Wielkiej Polski (1926-1932). Kierował także radomską prasą endecką, w tym „Głosem Radomskim”, „Odrodzeniem”, „Słowem Radomskim” i „Gazetą Radomską”, do której także regularnie pisał.
Jako pedagog, Sołtyk przewodniczył radomskiemu kołu Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych, co podkreślało jego zaangażowanie w sprawy edukacji.
Po wybuchu II wojny światowej, w listopadzie 1939 roku, Stefan Sołtyk został aresztowany przez Niemców i osadzony w radomskim więzieniu. Następnie trafił do obozów koncentracyjnych Sachsenhausen, Buchenwald i Dachau. W obozie w Dachau, tuż po jego wyzwoleniu przez wojska amerykańskie, zmarł 6 maja 1945 roku z wycieńczenia.
Stefan Sołtyk pozostaje postacią o ogromnym znaczeniu dla historii Radomia i polskiego ruchu narodowego, łącząc w sobie cechy wybitnego działacza społecznego, nauczyciela i polityka. Jego życie i działalność są świadectwem poświęcenia i oddania dla ojczyzny i ideałów, którym służył przez całe swoje życie.
Stanisław Egiejman
Urodził się w 1881 roku w Radomiu. Egiejman swoją karierę zawodową rozpoczął jako nauczyciel w Szkole Handlowej Miejskiej w Radomiu, gdzie pracował od września 1909 do sierpnia 1912 roku. Następnie, przez rok, pełnił funkcję pomocnika sekretarza Sądu Okręgowego w Radomiu, a także kandydował na stanowisko sędziego młodszego. W 1913 roku powrócił do pracy w szkolnictwie, która stała się jego pasją i powołaniem na kolejne dwadzieścia lat. W tym samym roku rozpoczął działalność w Komisji Szkolnej Ziemi Radomskiej, jednocześnie ucząc języka łacińskiego i geografii w Męskim Progimnazjum Filologicznym w Radomiu, gdzie od 1916 roku pełnił funkcję dyrektora.
Pod jego kierownictwem, we wrześniu 1918 roku, szkoła przeniosła się do nowej lokalizacji przy ulicy Wysokiej 56, a rok później została upaństwowiona i otrzymała nazwę Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Jana Kochanowskiego. Stanisław Egiejman pełnił funkcję dyrektora tej prestiżowej szkoły do 1932 roku. W czasie jego kadencji powstały pracownie przedmiotowe, biblioteka, chór, orkiestra, teatr uczniowski oraz liczne organizacje młodzieżowe, co przyczyniło się do dynamicznego rozwoju szkoły i zbudowania jej renomy.
Poza pracą pedagogiczną, Egiejman był aktywnym działaczem społecznym i politycznym. W 1928 roku wstąpił do Stronnictwa Narodowego, gdzie pełnił funkcję radnego miejskiego w Radomiu. W 1935 roku został członkiem Zarządu Okręgowego tej organizacji. Jego zaangażowanie w działalność Stronnictwa Narodowego oraz opozycyjna postawa wobec rządów sanacji po zamachu majowym w 1926 roku, doprowadziły do nieprzychylnego nastawienia władz oświatowych. W efekcie, w 1932 roku, Stanisław Egiejman został przeniesiony w stan spoczynku ze względu na stwierdzoną trwałą niezdolność do pracy, mimo że jej powodem była jego nieugięta postawa i niezależność polityczna.
W czasie II wojny światowej, Egiejman pełnił funkcję prezesa Miejskiej Rady Opiekuńczej w Radomiu, kierował konspiracyjną Tajną Organizacją Nauczycielską oraz należał do ZWZ/AK (Związku Walki Zbrojnej/Armii Krajowej). Jego działalność w konspiracji była niezwykle ważna, ratując życie wielu ukrywających się żołnierzy i oficerów podziemia. W latach 1942-1945 stał na czele konspiracyjnego Towarzystwa Oświatowego w Radomiu, które wspierało tajne nauczanie i ubogich uczniów.
Po zakończeniu wojny, Egiejman nadal działał w organizacjach niepodległościowych, takich jak WiN (Wolność i Niezawisłość) i reaktywowane Stronnictwo Narodowe, gdzie pełnił funkcję prezesa Okręgu Radomsko-Kieleckiego. Jego działalność nie uszła uwadze władz komunistycznych. Został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego (UBP) 2 stycznia 1947 roku. Kilka dni później, 7 stycznia 1947 roku, został znaleziony martwy w celi aresztu przy ulicy Kościuszki, według oficjalnej wersji popełnił samobójstwo. Śmierć ta wstrząsnęła społecznością Radomia, a wielu podejrzewało, że był ofiarą brutalnych przesłuchań przeprowadzanych przez funkcjonariuszy UB.
Stanisław Marcin Egiejman pozostaje w pamięci jako wybitny pedagog, społecznik i patriota, który całe swoje życie poświęcił służbie ojczyźnie, edukacji i narodowej idei. Jego tragiczna śmierć stała się symbolem represji, jakim poddawani byli polscy patrioci w okresie stalinowskim.
Jesteśmy przekonani, że wszyscy wyżej wymienieni w pełni zasługują na tytuły honorowych obywateli miasta Radomia.
